Doel
Het op éénduidige wijze uitvoering geven aan het stoppen van een bloeding vanuit maag- en/of slokdarmvarices, door het uitoefenen van druk op deze bloedende varices met behulp van een dubbele ballontamponade
Toepassingsgebied
Alle care-afdelingen binnen het Albert Schweitzer Ziekenhuis
Bevoegdheden
Sengstaken-Blakemore sonde – assisteren bij inbrengen | 1 | 2 | 3 | 4 |
Assisteren bij inbrengen | x | x | x | |
Sengstaken-Blakemore sonde - inbrengen | | | | x |
Verklaring bevoegdhedenmatrix:
1 = intensivist / SEH-arts
2 = IC/SEH -verpleegkundige
3 = IC/SEH -verpleegkundige i.o./stagaire
4 = MDL-arts
De IC/SEH-verpleegkundige i.o./stagiaire mag deze handeling verrichten nadat aan de volgende 3 voorwaarden is voldaan:
- De theorie op school behaald is
- Deze handeling middels een leerdoel in de praktijk behaald is
- De werkbegeleider is akkoord dat de leerling/ stagiaire deze handeling verricht
Werkwijze
Voorbereiding:
Voor het inbrengen van de Sonde lopen alle betrokkenen de checklist door en bespreken zij wat er gebeuren gaat en wie welke taken heeft. Checklist zie bijlage 1.
Scopie afdeling neemt spoed-kar mee met de nasale scoop; de sonde hebben we op afdeling
De verpleegkundige overlegt met de intensivist of de patiënt gesedeerd kan worden
Verzamel de volgende benodigdheden:
- siliconenspray, in water oplosbaar smeermiddel
- magilltang (zonodig)
- celstofmatje
- 2 beschermbrillen
- 2 mondmaskers
- 2 overschorten
- wig of mayotube, bij oraal inbrengen van tube
- water, in een kom ± 1 liter
- kochers, 2 gewapende
- spuit, luerlock, 50 ml
- spuit, cathetertip, 50 ml
- maagsonde (niet te dun)
- cuff drukmeter met driewegkraantje + 2 bijbehorende drukslangetjes
- kleefpleister of fixomull®
- veterband, 2 m
- schaar
- uitzuigapparatuur
- laag vacuümklok
- steriel enkel (thorax) opvangpotsysteem of Topaz-systeem
- rekje voor thoraxpot
- 2 drainagezakken
- gewicht: infuusflesje met inhoud van 100ml = 220 g
- xylometazoline HCl 0,1% neusspray of -druppels, bij nasale inbreng
- medicatie ter sedatie volgens afspraak arts
- checklist sengstaken inbrengen (zie eind protocol)
- leg benodigdheden klaar op werkblad
- trek overschort aan, zet bril en mondmasker op
- arts controleert ballonnen op lekkage door beide op te blazen met 50 ml lucht en onder water te houden, na controle ballonnen beiden desouffleren
- dien medicatie toe ter sedatie van de patiënt in opdracht van de arts
- druppel neus met xylomethazoline HCl 0,1% bij nasale inbreng
- positioneer patiënt in rugligging en zet hoofdeinde op 45 graden
- zuig zonodig mond- en keelholte schoon.
Leg maagsonde naast sengstaken (boven slokdarmballon). Markeer op maagsonde de 50cm-lijn van de sengstaken
Uitvoering:
- assisteer arts bij inbrengen van sonde
- arts bepaalt de lengte tot hoe ver de maagsonde die later wordt ingebracht in de oesofagus boven de oesofagusballon zodra de Sengstaken-tube is gepositioneerd – markeer de diepte op de maagsonde met een tape
- arts brengt de siliconenspray aan op het in te brengen deel van de sonde
- arts brengt de sonde in: insertie tot minimaal 50 cm van neusvleugel of tandenrij: het maagballon gedeelte bevindt zich dan in de maag
- arts controleert met behulp van stethoscoop door luchtinsufflatie of de sonde in de maag ligt
- zuig maaginhoud af (via gastric aspiration)
- arts sluit drukmeetslangetje (“Connecting tube for cuff pressure Control”) Foto 2, aan in het lumen van het rubberen slangetje waar “gastricballoon” op staat,
- aan het uiteinde van het drukslangetje een driewegkraantje en blaast maagballon op via het driewegkraantje met 50 ml lucht met een 50 ml spuit –
- laat X-thorax maken voor controle positie maagballon in de maag; bij correcte positie kan maagballon verder worden geinsouffleerd tot maximaal 250ml lucht
- vervolgens een kocher op het rubberen deel van de Sengstaken-tube; de kocher blijft in situ
- arts trekt Sengstaken-tube terug tot er weerstand is
- sluit op “gastric aspiration” lumen een drainagezak en hevel
Bij onvoldoende tamponnade kan vervolgens oesophagus ballon worden opgeblazen, dit is niet altijd nodig!
- arts sluit een drukslangetje (“Connecting tube for cuff pressure Control”) Foto 3, aan in “oesophagus balloon rubberen slangetje van de Sengstaken- tube en sluit deze aan op een cuff-druk meter tot een druk van 25 – 45 mmHg (= 34 –60cm H2O = 3,4-6.0 kPa ), uitgaande van de laagste druk die de bloeding van de varices onder controle lijkt te houden – vervolgens een kocher op het rubberen deel van de Sengstaken-tube.
- observeer hiervoor drainagezak van maagaspiratie lumen
- blijf voortdurend handmatig tractie op de sonde (sengstaken) uitoefenen
- breng vervolgens de maagsonde naast de sengstaken totdat de markering weer bij de 50cm afstandsmarkering van de sengstaken ligt. Tape deze vast aan de sengstaken.
- bevestig veterband aan bevestigingspunt van de sengstaken geleid het veterband vrij over voeteneind van het bed en hang aan het uiteinde van het veterband het gewicht: infuusflesje met inhoud van 100ml = 220g
- spoel maag met steriel water of NaCl 0,9%, totdat maaginhoud helder terugkomt
- sluit zo nodig een laag vacuüm afzuigsysteem (2 kPa = 20 cm H2O) aan op het maagaspiratie lumen volgens afspraak arts
- markeer tandenrijpositie op sengstaken dmv tape of watervaste stift om eventuele verschuiving van de sengstaken goed te kunnen monitoren
- bij meer dan enkele centimeters verschuiven: cave hernia diafragmatica of verkeerde positionering sengstaken
Nazorg:
- observeer patiënt tijdens de handeling
- laat direct na plaatsing X-thorax maken om ligging te controleren en laat deze direct beoordelen door arts = Foto 4
- noteer:
- tijdstip inbreng
- aantal centimeters van uitwendig sondedeel tot neusvleugel of tandenrij
- aspect en hoeveelheid maaginhoud
- inhoud van maag- en slokdarmballon
- hoeveelheid zuigkracht afzuigsysteem
- hoeveelheid tractiegewicht
- controleer:
- begin van iedere dienst het tractiegewicht en fixatie aan sonde
- begin van iedere dienst de zuigkracht van de afzuigsystemen
- elk uur de oesophagusballon op druk
- aspect en hoeveelheid maag- en/of oesophagusafvloed
- spoel elke 2 uur het maaglumen door met 30 ml water
- breng bij nasale inbreng, elke 3 uur vaseline aan in neusgat met behulp van wattenstokje
- druppel 3x daags de neus met xylomethazoline HCl 0,1%
- voer minstens 1x per dienst mondverzorging uit bij orale inbreng
- houd hoofdsteun van bed op 45 graden
- geef niets per os, tenzij patiënt SDD krijgt
Rapportage
Werk de relevante gegevens bij in het PDMS of HIXX
Complicaties
- perforatie van slokdarm of maag
- druknecrose van slokdarm- of maagslijmvlies
- aspiratie/ pneumonie
- respiratoire insufficiëntie
- obstructie van pharynx
- hartritmestoornissen
Bijzonderheden
- leg een schaar bij het bed, om bij calamiteiten veterband en/ of ballonlumina door te kunnen knippen
- in maag- en slokdarmballon alleen lucht
- slokdarmballon mag maximaal 24 uur opgeblazen blijven
- maagballon mag maximaal 48 uur opgeblazen blijven
- wees bedacht op een recidief bloeding na het leeglopen van een ballon
- xylocaïne tast de ballon aan en mag dus niet gebruikt worden
- fixeer sonde niet aan de neus, tenzij de ballonnen geleegd zijn en de sonde goed in de maag ligt
- de sonde kan ook als maagsonde blind ingebracht worden (niet perse neusscoop en draad nodig)
- alle handelingen bij verwijderen gaan in bijzijn van intensivist, MDL-arts en scopiekamer- assistent
Bij verwijderen sengstaken
1, desoufflatie slokdarmballon
2. verwijderen tractie
3. desoufflatie maagballon
FLOW CHART
Beide ballonnen aansluiten aan cuffdruk slangetjes
Maagballon: 3 weg kraantje aansluiten
Oesofagusballon: cuffdrukmeter
Sengstaken 50 cm inbrengen
Met stethoscoop controleren
Maagballon 50 ml opblazen
X-Thorax met bovenbuik op de foto
Controle ligging maagballon
Maagballon: 200 ml erbij
Tractie omhoog
Oesofagusballon 30 – 40 cm H2O (met cuffdrukmeter) + afhangende sonde inbrengen oesofagus boven de ballon
Foto 1: “Rush” Sengstaken-Blakemore tube
Foto 2: Aansluiten van de Sengstaken tube aan de maagballon met drukmeterslangetje en driewegkraantje
Foto 3: Aansluiten van de Sengstaken tube aan de oesofagusballon met een drukmeter-slangetje en de cuff drukmeter
Foto 4: oesofagus ballon onder het diafragma in de maag = juiste positie
Literatuur
Brink, G.T.W.J. van den, e.a.; leerboek intensive-care-verpleegkundige, deel 2, Elsevier/ De Tijdstroom, Maarssen, vierde druk
Een goede weergave van het inbrengen van een Senstaken-tube is te vinden op onderstaande link:
Comments